martes, 22 de marzo de 2011
Cartas a Antón de Bernardo García Cendán (18/03/2011)
Meu ben querido Antón:
Había tempo que non te notaba tan alporizado e preocupado coma onte cando me chamaches pola noitiña. Son moitas cousas, dicíasme, que apareceron todas xuntas e, de tanto cavilar nelas, non son quen de durmir con xeito. Algunhas acontecen lonxe, pero agora, coa televisión, parece mesmo que as temos ás portas.
Disme que andas triste polas xentes de Libia que aspiraban nada menos que a seren un pouco libres, só un pouquiño, pero a liberdade é cousa tan querida como custosa, e moitos libios estanse a decatar dese custo en dor profunda e ata morte desapiadada. E tampouco atopan no chamado mundo libre algo do apoio que precisan. As axudas levarían seguramente a unha guerra e, como ben se sabe, as guerras acaban sempre por facer moitos máis estragos do que se logra en beneficios. Pero algo haberá que facer para frear as tolemias do Gadafi, ese individuo ao que tanto teñen adulado, por intereses económicos, os que agora o van atacar. Hai xa moito tempo que o deberan ter sancionado con medios políticos sen teren que acudir ás armas. Sería máis ético, aínda que padecese a economía. A ética, Antón, a ética. Algo que non se improvisa e da que se van desacostumbrando en demasía tanto os políticos como a propia cidadanía: estamos nun mundo onde xa non sabe poñer os valores por riba dos intereses de cada quen. E así nos vai. Antes aínda se acudía á relixión, pero agora tamén se desconfía dela, e ás veces con motivos. Pero isto tivo consecuencias porque, como ti mesmo dis con frecuencia, xa non sabemos onde acudir para atopar valores que sexan aceptados por todos. Ti non terás estudos, pero non deixas de facer preguntas de filósofo: a quen acudimos?, quen nos vai aprender a sermos honrados? Efectivamente, pobres libios nas mans dese toleirán. Desexemos que a ONU non cree problemas máis duros dos que pretende resolver.
Onte tamén tiñas no medio dos miolos o asunto do Xapón, claro. E tampouco deixabas de te facer preguntas. Xa vexo que te estás a converter en ecoloxista antinuclear. E creo que tes algo de razón. Efectivamente, se queremos seguir co ritmo de vida actual precisamos moita electricidade e, por iso, hai moitos políticos e opinadores que tratan de nos convencer de que, despois de todo, as centrais nucleares non son tan perigosas. E de repente aparece o asunto do Xapón e fainos ver que o risco é moito. E ti preguntas: ao mellor non é ético arriscarnos tanto, pero ti mesmo te respondes: a quen lle importa a ética con tal de que teñamos moita electricidade? E así nos sigue indo, meu Antón.
E aínda che queda outra preocupación máis caseira pola que me preguntas con especial insistencia. Ao carón das outras noticias, esta da que me falas ocupa un lugar case insignificante nos xornais e nas radios, pero aí está, a privarte do sono: resulta que roubaron as campás na igrexiña de Roás (mesmo me saíu en verso). E a quen lle importa? ..Xa estou oíndo a túa resposta: impórtalles aos de Roás. E si, estou de acordo, pero cantos son os de Roás? ...case non quedan, así que fóra preocupacións. Claro que tamén hai outras capelas e igrexiñas preto de nós que son asaltadas a cotío na busca das catro perras que poden quedar nos cepillos. E isto a quen lle importa?. Seguro que estás dicindo, case berrando: impórtame a min que me sinto roubado cada vez que forzan a pechadura da miña capela dos Remedios en Codesido, aquela igrexiña da miña infancia e da miña vellez.
E, con ser malo, aínda non é tan preocupante a perda dunha pechadura forzada e as catro moedas que podan quedar descoidadas nunha boeta calquera. O das campás de Roás xa é outra cuestión máis seria. E moito máis serio aínda será cando aparezan, en manada, ladróns de máis fuste que se ceben en privarnos desas pequenas tallas de santiños que tanto abondan nos retablos dos nosos templos rurais, esas pezas da escultura artesán que retratan con tanta inxenuidade as formas físicas das xentes da nosa Chaira, aquelas cariñas arrubiadas polo sol mentres deixaban a suor nas leiras. E nas igrexas aínda hai algo de protección, porque outros elementos do patrimonio, como os cruceiros ou os vellos muíños, son moito máis vulnerables e, sen embargo, moi apetecibles para os ladróns da cultura.
Non quero esquecerme, meu Antón, de comunicarlle aos nosos oíntes, como ti me ordenas, a túa insistencia en agradecerlle a moitos dos curas que van quedando no noso deserto rural a súa impagable disposición para poñer en práctica os poucos medios de que dispoñen. Moito mérito teñen os que, como Restituto Prieto Verdes, cura de Roás, non só procuran coidados senón que contan coa cultura necesaria para coñecer en detalle o valor do que gardan e poder así contribuír á súa posible recuperación. Son eles os que están facendo xenerosa e desinteresadamente un servizo que no futuro será cousa profesional, a cargo de universitarios especializados que lle custarán moitos euros á Xunta de Galicia, é dicir, a todos nós. Así pois, deixo cumprida a túa orde imperativa: a nosa gratitude.
E nada máis por hoxe. Xa sabes do meu aprecio por ti. Unha aperta
Bernardo
Había tempo que non te notaba tan alporizado e preocupado coma onte cando me chamaches pola noitiña. Son moitas cousas, dicíasme, que apareceron todas xuntas e, de tanto cavilar nelas, non son quen de durmir con xeito. Algunhas acontecen lonxe, pero agora, coa televisión, parece mesmo que as temos ás portas.
Disme que andas triste polas xentes de Libia que aspiraban nada menos que a seren un pouco libres, só un pouquiño, pero a liberdade é cousa tan querida como custosa, e moitos libios estanse a decatar dese custo en dor profunda e ata morte desapiadada. E tampouco atopan no chamado mundo libre algo do apoio que precisan. As axudas levarían seguramente a unha guerra e, como ben se sabe, as guerras acaban sempre por facer moitos máis estragos do que se logra en beneficios. Pero algo haberá que facer para frear as tolemias do Gadafi, ese individuo ao que tanto teñen adulado, por intereses económicos, os que agora o van atacar. Hai xa moito tempo que o deberan ter sancionado con medios políticos sen teren que acudir ás armas. Sería máis ético, aínda que padecese a economía. A ética, Antón, a ética. Algo que non se improvisa e da que se van desacostumbrando en demasía tanto os políticos como a propia cidadanía: estamos nun mundo onde xa non sabe poñer os valores por riba dos intereses de cada quen. E así nos vai. Antes aínda se acudía á relixión, pero agora tamén se desconfía dela, e ás veces con motivos. Pero isto tivo consecuencias porque, como ti mesmo dis con frecuencia, xa non sabemos onde acudir para atopar valores que sexan aceptados por todos. Ti non terás estudos, pero non deixas de facer preguntas de filósofo: a quen acudimos?, quen nos vai aprender a sermos honrados? Efectivamente, pobres libios nas mans dese toleirán. Desexemos que a ONU non cree problemas máis duros dos que pretende resolver.
Onte tamén tiñas no medio dos miolos o asunto do Xapón, claro. E tampouco deixabas de te facer preguntas. Xa vexo que te estás a converter en ecoloxista antinuclear. E creo que tes algo de razón. Efectivamente, se queremos seguir co ritmo de vida actual precisamos moita electricidade e, por iso, hai moitos políticos e opinadores que tratan de nos convencer de que, despois de todo, as centrais nucleares non son tan perigosas. E de repente aparece o asunto do Xapón e fainos ver que o risco é moito. E ti preguntas: ao mellor non é ético arriscarnos tanto, pero ti mesmo te respondes: a quen lle importa a ética con tal de que teñamos moita electricidade? E así nos sigue indo, meu Antón.
E aínda che queda outra preocupación máis caseira pola que me preguntas con especial insistencia. Ao carón das outras noticias, esta da que me falas ocupa un lugar case insignificante nos xornais e nas radios, pero aí está, a privarte do sono: resulta que roubaron as campás na igrexiña de Roás (mesmo me saíu en verso). E a quen lle importa? ..Xa estou oíndo a túa resposta: impórtalles aos de Roás. E si, estou de acordo, pero cantos son os de Roás? ...case non quedan, así que fóra preocupacións. Claro que tamén hai outras capelas e igrexiñas preto de nós que son asaltadas a cotío na busca das catro perras que poden quedar nos cepillos. E isto a quen lle importa?. Seguro que estás dicindo, case berrando: impórtame a min que me sinto roubado cada vez que forzan a pechadura da miña capela dos Remedios en Codesido, aquela igrexiña da miña infancia e da miña vellez.
E, con ser malo, aínda non é tan preocupante a perda dunha pechadura forzada e as catro moedas que podan quedar descoidadas nunha boeta calquera. O das campás de Roás xa é outra cuestión máis seria. E moito máis serio aínda será cando aparezan, en manada, ladróns de máis fuste que se ceben en privarnos desas pequenas tallas de santiños que tanto abondan nos retablos dos nosos templos rurais, esas pezas da escultura artesán que retratan con tanta inxenuidade as formas físicas das xentes da nosa Chaira, aquelas cariñas arrubiadas polo sol mentres deixaban a suor nas leiras. E nas igrexas aínda hai algo de protección, porque outros elementos do patrimonio, como os cruceiros ou os vellos muíños, son moito máis vulnerables e, sen embargo, moi apetecibles para os ladróns da cultura.
Non quero esquecerme, meu Antón, de comunicarlle aos nosos oíntes, como ti me ordenas, a túa insistencia en agradecerlle a moitos dos curas que van quedando no noso deserto rural a súa impagable disposición para poñer en práctica os poucos medios de que dispoñen. Moito mérito teñen os que, como Restituto Prieto Verdes, cura de Roás, non só procuran coidados senón que contan coa cultura necesaria para coñecer en detalle o valor do que gardan e poder así contribuír á súa posible recuperación. Son eles os que están facendo xenerosa e desinteresadamente un servizo que no futuro será cousa profesional, a cargo de universitarios especializados que lle custarán moitos euros á Xunta de Galicia, é dicir, a todos nós. Así pois, deixo cumprida a túa orde imperativa: a nosa gratitude.
E nada máis por hoxe. Xa sabes do meu aprecio por ti. Unha aperta
Bernardo
domingo, 13 de marzo de 2011
Palabras para o recordo na prantación dun Carballo na memoria de Martín Seco Cendán
Hoxe é un día feliz. Feliz, porque Martín estaría compracido de saber que hoxe estamos aquí. Feliz, porque por fin se pode completar o desexo do noso pai, un desexo que nos fixo chegar aos que máis cerca estábamos del e que dende logo non podíamos obviar, pediunos, que o día que lle tocase deixar esta vida, o seu corpo fose convertido en cinzas e devolto a terra que o veu nacer, completando deste xeito, o ciclo natural da vida que tanto lle gustaba observar e estudiar.Meu pai non lle tiña medo a morte, porque sabía que este camiño tiña un principio e un final, e que éste non era máis que unha parte do proceso vital, un final que contempraba pacientemente coa tranquilidade que da poseer a conciencia limpia de toda maldade.
Dicía o meu pai, que o día que a sua alma abandonase o corpo que lle tocou padecer, desexaba reencarnarse nunha desas aves rapaces que dominan o ceo e voan en liberdade sen medo a nada nin a ninguén, estou completamente seguro que nestes momentos, dende algún lugar do amplio ceo, esta sobrevoando as nosas vidas para asegurarse que alguén poda seguir traballando para intentar facer deste mundo un lugar máis fermoso onde vivir.
Gustaríame que hoxe recordáramos a Martín, escoitando este poema que el mismo escolleu para mostrar os seus sentimentos, nun dos días máis femosos que tivo a sorte de vivir con todos vos :
Cicais mañá
cando a miña mirada
non abrolle na luz
como cativa mapoula de auga,
veña a soedade.
Pero hoxe canto en libertá
e mentras canto
non estou isolado,
que o corazón vai comigo
e con il falo.
Beberei a paisaxe
nun amencer de lirios.
As campanas do mar
nos ventos fuxidíos.
Cada intre un paxaro,
cada pulso un latexo.
Unha espada de chuvia
cortando a frol do vento.
Nin as olladas torvas,
nin os beizos esquivos,
nin as voces nemigas
nin os homes cativos.
Vivirei coma o lume
alcendido na noite.
Terei cumios de estrelas,
cantarei para os homes.
Estou comigo mesmo.
O corazón é quen manda,
i eu obedezo.
cando a miña mirada
non abrolle na luz
como cativa mapoula de auga,
veña a soedade.
Pero hoxe canto en libertá
e mentras canto
non estou isolado,
que o corazón vai comigo
e con il falo.
Beberei a paisaxe
nun amencer de lirios.
As campanas do mar
nos ventos fuxidíos.
Cada intre un paxaro,
cada pulso un latexo.
Unha espada de chuvia
cortando a frol do vento.
Nin as olladas torvas,
nin os beizos esquivos,
nin as voces nemigas
nin os homes cativos.
Vivirei coma o lume
alcendido na noite.
Terei cumios de estrelas,
cantarei para os homes.
Estou comigo mesmo.
O corazón é quen manda,
i eu obedezo.
Cartas a Antón de Bernardo García Cendán 11/03/2011
Lugo, 4 marzo 2011
Meu querido Antón:
Todo chega, tamén o Entroido que este ano ven máis atrasado por culpa da primeira lúa chea de primavera que lle toca encherse máis tarde ca outros anos. Encherse de luz, Antón, non de filloas ou cacheira como ti xa estás a pensar.
Temos, pois, un entroido cargadiño de festa popular, é dicir, para que a goce o pobo e non só as elite de exquisitos que ollan de esguello e menosprezo todo canto cualifican de popular, coma se fose algo cutre ou pouco refinado. Cando ti e máis eu eramos nenos, estas festas estaban case prohibidas, sobre todo no referente á presenza de máscaras e disfraces, aínda que nos pobos como o noso houbese unha certa permisividade. As xentes de orde, de ordeno e mando, enténdese, sempre lle tiveron moito medo a todo canto resulte satírico e burlón porque xustamente a sátira e a burla foron, en todas partes, as armas dese pobo ao que normalmente non lle deixaban expresarse libremente e víase na necesidade de atopar nun pouco de mofa e algo de irreverencia un xeito de relativizar a excesiva importancia e a esaxerada solemnidade que os dirixentes poñían nos seus actos e razoamentos. Certo que ás veces o pobo pasábase algo, pero os que mandaban tampouco deixaban de se pasar dabondo. Ao pobo non se lle podía facer calar de todo, pero tentábase controlalo dalgún xeito.
Nos pazos dos reis e seguramente no castelo dos Andrade tolerábanse, e mesmo se pagaban, as actuacións dos bufóns aos que se lle permitía que se riran abertamente, aínda que con coidado, do que alí acontecía. Tamén hoxe se toleran, e mesmo se pagan ben, as viñetas dos humoristas gráficos ou os monólogos dos Buenafuente e compañía. Toléranse, claro, porque, malia as aparencias, son bastante controlables: despois de todo, os actores pertencen a unha empresa que sabe moi ben ata onde pode consentir as súas trécolas. O malo é controlar ao pobo cando aflora a súa retranca nas conversacións ordinarias. Por exemplo, quen te controla a ti, Antón, cando, cun xeito de poñer os teus olliños, aínda que non digas nadas, xa todos sabemos o que estás a pensar das prédicas dos curas, das promesas dos políticos, das leis do goberno ou da aplicación desas leis por parte dos concellais correspondentes. Imaxina, meu amigo, as chanzas e as pullas que se poden facer por tras dun disfrace, sen que o humorista de turno teña que dar a cara, a súa cara verdadeira, claro. E isto é a orixe do Entroido que, evidentemente, non lles compracía nadiña aos poderosos que, nunha ditadura como a que vivíamos, trataban de controlar mediante a forma máis radical: prohibindo.
Pero, claro está, nunca puideron lograr de todo os seus propósitos e, dun xeito ou doutro, o enterro da sardiña na nosa vila seguía constituíndo unha festa colectiva que eu teño moi gardada nos meus ollos de neno. E ti, por suposto, aínda máis. O pobo poñíase de festa, a rirse a cachón das bufonadas que os mozos daquela (mozas, poucas) poñían en coplas e acenos pouco respectuosos. Aínda non se borrou dos meus olliños aquela imaxe do Luís Somoza metido nun cadaleito a medio facer, cun pau nas mans do que penduraba unha fermosa sardiña, mentres o cura se pechaba na súa casa e a garda civil facía o seu percorrido pola outra banda do pobo por onde xa tiña pasado o desfile. Os gardas civís tamén formaban parte do pobo e tamén colaboraban seu xeito.
Agora o Entroido é festa libre, e algo da súa orixe conservouse. Pero, ao meu ver, está organizado en exceso e, xa que logo, bótase de menos un elemento esencial como era a espontaneidade. Moita da nosa xente, vellos e novos, non deixa de se disfrazar; pero dáme a sensación de que o fan máis para ir nun percorrido oficial e, se cadra, ganar un premio do concello, que para andar de troula polo pobo adiante e chancear libremente, aquí e alí, nun bar e noutro, con cancións populares transformadas en textos e letrillas moi intencionadas. Ao mellor estou trabucado porque eu agora non ando moito niso, pero, se non o estou, aproveito aquí para dicirche que a moita organización pode matar o verdadeiro ser do Entroido. Supoño que ti, coma sempre, non cadrarás moito de acordo co que che digo, e poida que esteas no certo, pero agardo as túas explicacións para darche a razón. En todo caso, eu boto de menos na nosa vila asociacións culturais de todo tipo, coma Xermolos en Guitiriz, que expresen os variados sentires do pobo. Paréceme que aquí case todo é feito polo concello ou por institucións oficiais, e non está mal que estes axuden, pero só iso: axudar.
E antes de rematar, quero dicirche que me apetece moito aproveitar estes comentarios para facer lembranza dun noso amigo que, mentres foi mozo e aínda adulto, non deixaba de gozar coma ninguén destas e doutras festas ata se significar coma un dos vilalbeses máis destacados na promoción festiva da vida local. O Jaime Prieto estaba en todo e estaba sempre: non se concibía unha festa vilalbesa sen a súa presenza. Mesmo cando xa case non podía moverse con xeito, non deixaba de vir por aquí. Era algo parecido ao que representou o Epi ou o Pepe Mato, entre outros que sería de xustiza nomear con lembranza agradecida. Xaime fóisenos hai poucos días e adiviño que xa debe andar a organizar, na dimensión onde se atope, a peña da Vilalba bullangueira e festiva, aparte de atender a outras cuestións máis serias que esta xente nunca marxinou, con tal de que a nosa vila tivese vida. Estou seguro, meu Antón, que te xuntas a min para darlle grazas a Xaime, e que el llas dea da nosa parte aos que o precederon na partida a ese outro lugar onde andarán a proclamar que son vilalbeses a todos os efectos. Coa venia e o sorriso indubidable de Deus.
Por hoxe nada máis. Recibe, coma sempre, unha aperta de
Bernardo
Meu querido Antón:
Todo chega, tamén o Entroido que este ano ven máis atrasado por culpa da primeira lúa chea de primavera que lle toca encherse máis tarde ca outros anos. Encherse de luz, Antón, non de filloas ou cacheira como ti xa estás a pensar.
Temos, pois, un entroido cargadiño de festa popular, é dicir, para que a goce o pobo e non só as elite de exquisitos que ollan de esguello e menosprezo todo canto cualifican de popular, coma se fose algo cutre ou pouco refinado. Cando ti e máis eu eramos nenos, estas festas estaban case prohibidas, sobre todo no referente á presenza de máscaras e disfraces, aínda que nos pobos como o noso houbese unha certa permisividade. As xentes de orde, de ordeno e mando, enténdese, sempre lle tiveron moito medo a todo canto resulte satírico e burlón porque xustamente a sátira e a burla foron, en todas partes, as armas dese pobo ao que normalmente non lle deixaban expresarse libremente e víase na necesidade de atopar nun pouco de mofa e algo de irreverencia un xeito de relativizar a excesiva importancia e a esaxerada solemnidade que os dirixentes poñían nos seus actos e razoamentos. Certo que ás veces o pobo pasábase algo, pero os que mandaban tampouco deixaban de se pasar dabondo. Ao pobo non se lle podía facer calar de todo, pero tentábase controlalo dalgún xeito.
Nos pazos dos reis e seguramente no castelo dos Andrade tolerábanse, e mesmo se pagaban, as actuacións dos bufóns aos que se lle permitía que se riran abertamente, aínda que con coidado, do que alí acontecía. Tamén hoxe se toleran, e mesmo se pagan ben, as viñetas dos humoristas gráficos ou os monólogos dos Buenafuente e compañía. Toléranse, claro, porque, malia as aparencias, son bastante controlables: despois de todo, os actores pertencen a unha empresa que sabe moi ben ata onde pode consentir as súas trécolas. O malo é controlar ao pobo cando aflora a súa retranca nas conversacións ordinarias. Por exemplo, quen te controla a ti, Antón, cando, cun xeito de poñer os teus olliños, aínda que non digas nadas, xa todos sabemos o que estás a pensar das prédicas dos curas, das promesas dos políticos, das leis do goberno ou da aplicación desas leis por parte dos concellais correspondentes. Imaxina, meu amigo, as chanzas e as pullas que se poden facer por tras dun disfrace, sen que o humorista de turno teña que dar a cara, a súa cara verdadeira, claro. E isto é a orixe do Entroido que, evidentemente, non lles compracía nadiña aos poderosos que, nunha ditadura como a que vivíamos, trataban de controlar mediante a forma máis radical: prohibindo.
Pero, claro está, nunca puideron lograr de todo os seus propósitos e, dun xeito ou doutro, o enterro da sardiña na nosa vila seguía constituíndo unha festa colectiva que eu teño moi gardada nos meus ollos de neno. E ti, por suposto, aínda máis. O pobo poñíase de festa, a rirse a cachón das bufonadas que os mozos daquela (mozas, poucas) poñían en coplas e acenos pouco respectuosos. Aínda non se borrou dos meus olliños aquela imaxe do Luís Somoza metido nun cadaleito a medio facer, cun pau nas mans do que penduraba unha fermosa sardiña, mentres o cura se pechaba na súa casa e a garda civil facía o seu percorrido pola outra banda do pobo por onde xa tiña pasado o desfile. Os gardas civís tamén formaban parte do pobo e tamén colaboraban seu xeito.
Agora o Entroido é festa libre, e algo da súa orixe conservouse. Pero, ao meu ver, está organizado en exceso e, xa que logo, bótase de menos un elemento esencial como era a espontaneidade. Moita da nosa xente, vellos e novos, non deixa de se disfrazar; pero dáme a sensación de que o fan máis para ir nun percorrido oficial e, se cadra, ganar un premio do concello, que para andar de troula polo pobo adiante e chancear libremente, aquí e alí, nun bar e noutro, con cancións populares transformadas en textos e letrillas moi intencionadas. Ao mellor estou trabucado porque eu agora non ando moito niso, pero, se non o estou, aproveito aquí para dicirche que a moita organización pode matar o verdadeiro ser do Entroido. Supoño que ti, coma sempre, non cadrarás moito de acordo co que che digo, e poida que esteas no certo, pero agardo as túas explicacións para darche a razón. En todo caso, eu boto de menos na nosa vila asociacións culturais de todo tipo, coma Xermolos en Guitiriz, que expresen os variados sentires do pobo. Paréceme que aquí case todo é feito polo concello ou por institucións oficiais, e non está mal que estes axuden, pero só iso: axudar.
E antes de rematar, quero dicirche que me apetece moito aproveitar estes comentarios para facer lembranza dun noso amigo que, mentres foi mozo e aínda adulto, non deixaba de gozar coma ninguén destas e doutras festas ata se significar coma un dos vilalbeses máis destacados na promoción festiva da vida local. O Jaime Prieto estaba en todo e estaba sempre: non se concibía unha festa vilalbesa sen a súa presenza. Mesmo cando xa case non podía moverse con xeito, non deixaba de vir por aquí. Era algo parecido ao que representou o Epi ou o Pepe Mato, entre outros que sería de xustiza nomear con lembranza agradecida. Xaime fóisenos hai poucos días e adiviño que xa debe andar a organizar, na dimensión onde se atope, a peña da Vilalba bullangueira e festiva, aparte de atender a outras cuestións máis serias que esta xente nunca marxinou, con tal de que a nosa vila tivese vida. Estou seguro, meu Antón, que te xuntas a min para darlle grazas a Xaime, e que el llas dea da nosa parte aos que o precederon na partida a ese outro lugar onde andarán a proclamar que son vilalbeses a todos os efectos. Coa venia e o sorriso indubidable de Deus.
Por hoxe nada máis. Recibe, coma sempre, unha aperta de
Bernardo
Suscribirse a:
Entradas (Atom)