Lugo, 4 marzo 2011
Meu querido Antón:
Todo chega, tamén o Entroido que este ano ven máis atrasado por culpa da primeira lúa chea de primavera que lle toca encherse máis tarde ca outros anos. Encherse de luz, Antón, non de filloas ou cacheira como ti xa estás a pensar.
Temos, pois, un entroido cargadiño de festa popular, é dicir, para que a goce o pobo e non só as elite de exquisitos que ollan de esguello e menosprezo todo canto cualifican de popular, coma se fose algo cutre ou pouco refinado. Cando ti e máis eu eramos nenos, estas festas estaban case prohibidas, sobre todo no referente á presenza de máscaras e disfraces, aínda que nos pobos como o noso houbese unha certa permisividade. As xentes de orde, de ordeno e mando, enténdese, sempre lle tiveron moito medo a todo canto resulte satírico e burlón porque xustamente a sátira e a burla foron, en todas partes, as armas dese pobo ao que normalmente non lle deixaban expresarse libremente e víase na necesidade de atopar nun pouco de mofa e algo de irreverencia un xeito de relativizar a excesiva importancia e a esaxerada solemnidade que os dirixentes poñían nos seus actos e razoamentos. Certo que ás veces o pobo pasábase algo, pero os que mandaban tampouco deixaban de se pasar dabondo. Ao pobo non se lle podía facer calar de todo, pero tentábase controlalo dalgún xeito.
Nos pazos dos reis e seguramente no castelo dos Andrade tolerábanse, e mesmo se pagaban, as actuacións dos bufóns aos que se lle permitía que se riran abertamente, aínda que con coidado, do que alí acontecía. Tamén hoxe se toleran, e mesmo se pagan ben, as viñetas dos humoristas gráficos ou os monólogos dos Buenafuente e compañía. Toléranse, claro, porque, malia as aparencias, son bastante controlables: despois de todo, os actores pertencen a unha empresa que sabe moi ben ata onde pode consentir as súas trécolas. O malo é controlar ao pobo cando aflora a súa retranca nas conversacións ordinarias. Por exemplo, quen te controla a ti, Antón, cando, cun xeito de poñer os teus olliños, aínda que non digas nadas, xa todos sabemos o que estás a pensar das prédicas dos curas, das promesas dos políticos, das leis do goberno ou da aplicación desas leis por parte dos concellais correspondentes. Imaxina, meu amigo, as chanzas e as pullas que se poden facer por tras dun disfrace, sen que o humorista de turno teña que dar a cara, a súa cara verdadeira, claro. E isto é a orixe do Entroido que, evidentemente, non lles compracía nadiña aos poderosos que, nunha ditadura como a que vivíamos, trataban de controlar mediante a forma máis radical: prohibindo.
Pero, claro está, nunca puideron lograr de todo os seus propósitos e, dun xeito ou doutro, o enterro da sardiña na nosa vila seguía constituíndo unha festa colectiva que eu teño moi gardada nos meus ollos de neno. E ti, por suposto, aínda máis. O pobo poñíase de festa, a rirse a cachón das bufonadas que os mozos daquela (mozas, poucas) poñían en coplas e acenos pouco respectuosos. Aínda non se borrou dos meus olliños aquela imaxe do Luís Somoza metido nun cadaleito a medio facer, cun pau nas mans do que penduraba unha fermosa sardiña, mentres o cura se pechaba na súa casa e a garda civil facía o seu percorrido pola outra banda do pobo por onde xa tiña pasado o desfile. Os gardas civís tamén formaban parte do pobo e tamén colaboraban seu xeito.
Agora o Entroido é festa libre, e algo da súa orixe conservouse. Pero, ao meu ver, está organizado en exceso e, xa que logo, bótase de menos un elemento esencial como era a espontaneidade. Moita da nosa xente, vellos e novos, non deixa de se disfrazar; pero dáme a sensación de que o fan máis para ir nun percorrido oficial e, se cadra, ganar un premio do concello, que para andar de troula polo pobo adiante e chancear libremente, aquí e alí, nun bar e noutro, con cancións populares transformadas en textos e letrillas moi intencionadas. Ao mellor estou trabucado porque eu agora non ando moito niso, pero, se non o estou, aproveito aquí para dicirche que a moita organización pode matar o verdadeiro ser do Entroido. Supoño que ti, coma sempre, non cadrarás moito de acordo co que che digo, e poida que esteas no certo, pero agardo as túas explicacións para darche a razón. En todo caso, eu boto de menos na nosa vila asociacións culturais de todo tipo, coma Xermolos en Guitiriz, que expresen os variados sentires do pobo. Paréceme que aquí case todo é feito polo concello ou por institucións oficiais, e non está mal que estes axuden, pero só iso: axudar.
E antes de rematar, quero dicirche que me apetece moito aproveitar estes comentarios para facer lembranza dun noso amigo que, mentres foi mozo e aínda adulto, non deixaba de gozar coma ninguén destas e doutras festas ata se significar coma un dos vilalbeses máis destacados na promoción festiva da vida local. O Jaime Prieto estaba en todo e estaba sempre: non se concibía unha festa vilalbesa sen a súa presenza. Mesmo cando xa case non podía moverse con xeito, non deixaba de vir por aquí. Era algo parecido ao que representou o Epi ou o Pepe Mato, entre outros que sería de xustiza nomear con lembranza agradecida. Xaime fóisenos hai poucos días e adiviño que xa debe andar a organizar, na dimensión onde se atope, a peña da Vilalba bullangueira e festiva, aparte de atender a outras cuestións máis serias que esta xente nunca marxinou, con tal de que a nosa vila tivese vida. Estou seguro, meu Antón, que te xuntas a min para darlle grazas a Xaime, e que el llas dea da nosa parte aos que o precederon na partida a ese outro lugar onde andarán a proclamar que son vilalbeses a todos os efectos. Coa venia e o sorriso indubidable de Deus.
Por hoxe nada máis. Recibe, coma sempre, unha aperta de
Bernardo
Meu querido Antón:
Todo chega, tamén o Entroido que este ano ven máis atrasado por culpa da primeira lúa chea de primavera que lle toca encherse máis tarde ca outros anos. Encherse de luz, Antón, non de filloas ou cacheira como ti xa estás a pensar.
Temos, pois, un entroido cargadiño de festa popular, é dicir, para que a goce o pobo e non só as elite de exquisitos que ollan de esguello e menosprezo todo canto cualifican de popular, coma se fose algo cutre ou pouco refinado. Cando ti e máis eu eramos nenos, estas festas estaban case prohibidas, sobre todo no referente á presenza de máscaras e disfraces, aínda que nos pobos como o noso houbese unha certa permisividade. As xentes de orde, de ordeno e mando, enténdese, sempre lle tiveron moito medo a todo canto resulte satírico e burlón porque xustamente a sátira e a burla foron, en todas partes, as armas dese pobo ao que normalmente non lle deixaban expresarse libremente e víase na necesidade de atopar nun pouco de mofa e algo de irreverencia un xeito de relativizar a excesiva importancia e a esaxerada solemnidade que os dirixentes poñían nos seus actos e razoamentos. Certo que ás veces o pobo pasábase algo, pero os que mandaban tampouco deixaban de se pasar dabondo. Ao pobo non se lle podía facer calar de todo, pero tentábase controlalo dalgún xeito.
Nos pazos dos reis e seguramente no castelo dos Andrade tolerábanse, e mesmo se pagaban, as actuacións dos bufóns aos que se lle permitía que se riran abertamente, aínda que con coidado, do que alí acontecía. Tamén hoxe se toleran, e mesmo se pagan ben, as viñetas dos humoristas gráficos ou os monólogos dos Buenafuente e compañía. Toléranse, claro, porque, malia as aparencias, son bastante controlables: despois de todo, os actores pertencen a unha empresa que sabe moi ben ata onde pode consentir as súas trécolas. O malo é controlar ao pobo cando aflora a súa retranca nas conversacións ordinarias. Por exemplo, quen te controla a ti, Antón, cando, cun xeito de poñer os teus olliños, aínda que non digas nadas, xa todos sabemos o que estás a pensar das prédicas dos curas, das promesas dos políticos, das leis do goberno ou da aplicación desas leis por parte dos concellais correspondentes. Imaxina, meu amigo, as chanzas e as pullas que se poden facer por tras dun disfrace, sen que o humorista de turno teña que dar a cara, a súa cara verdadeira, claro. E isto é a orixe do Entroido que, evidentemente, non lles compracía nadiña aos poderosos que, nunha ditadura como a que vivíamos, trataban de controlar mediante a forma máis radical: prohibindo.
Pero, claro está, nunca puideron lograr de todo os seus propósitos e, dun xeito ou doutro, o enterro da sardiña na nosa vila seguía constituíndo unha festa colectiva que eu teño moi gardada nos meus ollos de neno. E ti, por suposto, aínda máis. O pobo poñíase de festa, a rirse a cachón das bufonadas que os mozos daquela (mozas, poucas) poñían en coplas e acenos pouco respectuosos. Aínda non se borrou dos meus olliños aquela imaxe do Luís Somoza metido nun cadaleito a medio facer, cun pau nas mans do que penduraba unha fermosa sardiña, mentres o cura se pechaba na súa casa e a garda civil facía o seu percorrido pola outra banda do pobo por onde xa tiña pasado o desfile. Os gardas civís tamén formaban parte do pobo e tamén colaboraban seu xeito.
Agora o Entroido é festa libre, e algo da súa orixe conservouse. Pero, ao meu ver, está organizado en exceso e, xa que logo, bótase de menos un elemento esencial como era a espontaneidade. Moita da nosa xente, vellos e novos, non deixa de se disfrazar; pero dáme a sensación de que o fan máis para ir nun percorrido oficial e, se cadra, ganar un premio do concello, que para andar de troula polo pobo adiante e chancear libremente, aquí e alí, nun bar e noutro, con cancións populares transformadas en textos e letrillas moi intencionadas. Ao mellor estou trabucado porque eu agora non ando moito niso, pero, se non o estou, aproveito aquí para dicirche que a moita organización pode matar o verdadeiro ser do Entroido. Supoño que ti, coma sempre, non cadrarás moito de acordo co que che digo, e poida que esteas no certo, pero agardo as túas explicacións para darche a razón. En todo caso, eu boto de menos na nosa vila asociacións culturais de todo tipo, coma Xermolos en Guitiriz, que expresen os variados sentires do pobo. Paréceme que aquí case todo é feito polo concello ou por institucións oficiais, e non está mal que estes axuden, pero só iso: axudar.
E antes de rematar, quero dicirche que me apetece moito aproveitar estes comentarios para facer lembranza dun noso amigo que, mentres foi mozo e aínda adulto, non deixaba de gozar coma ninguén destas e doutras festas ata se significar coma un dos vilalbeses máis destacados na promoción festiva da vida local. O Jaime Prieto estaba en todo e estaba sempre: non se concibía unha festa vilalbesa sen a súa presenza. Mesmo cando xa case non podía moverse con xeito, non deixaba de vir por aquí. Era algo parecido ao que representou o Epi ou o Pepe Mato, entre outros que sería de xustiza nomear con lembranza agradecida. Xaime fóisenos hai poucos días e adiviño que xa debe andar a organizar, na dimensión onde se atope, a peña da Vilalba bullangueira e festiva, aparte de atender a outras cuestións máis serias que esta xente nunca marxinou, con tal de que a nosa vila tivese vida. Estou seguro, meu Antón, que te xuntas a min para darlle grazas a Xaime, e que el llas dea da nosa parte aos que o precederon na partida a ese outro lugar onde andarán a proclamar que son vilalbeses a todos os efectos. Coa venia e o sorriso indubidable de Deus.
Por hoxe nada máis. Recibe, coma sempre, unha aperta de
Bernardo
No hay comentarios:
Publicar un comentario